Boodschappen, boeken en theater
Het lage btw-tarief wordt namelijk per 1 januari 2019 verhoogd van 6% naar 9%. Onder andere boodschappen, boeken en theaterkaartjes worden duurder. Tegelijkertijd gaat onder meer de inkomstenbelasting omlaag en stijgen de inkomens waardoor de meeste huishoudens er wel in koopkracht op vooruitgaan. Door een deel van de belasting op arbeid te verschuiven naar consumptie, zet het kabinet een stap in de hervorming van het belastingstelsel.
Huishoudens volgend jaar 300 euro meer kwijt
Huishoudens zijn volgend jaar gemiddeld 300 euro meer kwijt als gevolg van de verhoging van het lage btw-tarief van 6% naar 9%. In totaal moet deze verhoging zo’n 3,1 miljard euro opleveren, zo blijkt uit cijfers van het CPB. Een btw-verhoging wordt vaak volledig en vrijwel onmiddellijk doorberekend in de prijzen. De lasten komen voor 75% op het bordje van consumenten en 25% bij bedrijven terecht. Dit betekent dat 2,3 miljard euro voor de rekening komt van consumenten en 0,8 miljard euro voor de rekening van bedrijven.
Extra prijsstijging van 0,6%
Van alle consumptieve bestedingen valt 23% procent onder het lage btw-tarief van 6%. Hiervan zijn 72% primaire levenslevensmiddelen en 28% niet-primaire levensbehoeften, zo blijkt uit de meest recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Door de verhoging van het lage btw-tarief met 3% zal de inflatie met naar verwachting zo’n 0,6% extra toenemen.
Btw-verhoging raakt iedereen
Hoge en lage inkomens merken van de btw-verhoging gemiddeld ongeveer evenveel. In absolute euro’s is er wel een verschil. Hoge inkomens geven meer uit aan producten met een laag btw-tarief, zo blijkt uit cijfers van het CBS. Hoge inkomens kopen bijvoorbeeld meer kunst en boeken en eten gemiddeld wat duurder. Als aandeel van hun inkomen geven hoge en lage inkomens echter een even groot deel uit aan producten en diensten die onder het lage tarief vallen.
Goed voor de welvaart
Het bestaan van verschillende btw-tarieven werkt economisch verstorend. In een economie met verschillende btw-tarieven passen consumenten hun keuzes aan: ze gaan relatief meer kopen van het laag belaste product dan dat ze zouden doen in een economie met één tarief. Nu het lage btw-tarief omhoog gaat, wordt het verschil tussen het normale (hogere) en lage tarief kleiner. Zo wordt de verstoring van de keuzes van consumenten kleiner. Er treedt een zogeheten welvaartswinst op.
Meer werkgelegenheid
Tegenover de hogere btw-lasten staat een lagere inkomstenbelasting. Het verlagen van de belasting op arbeid heeft een positief effect op de werkgelegenheid. Werken wordt zo namelijk lonender. Als werknemers netto meer overhouden zullen ze doorgaans bereid zijn om meer te werken. Tegelijkertijd zal het voor werkgevers goedkoper worden om personeel in te huren of aan te nemen. Dit betekent dat het arbeidsaanbod stijgt en de vraag naar arbeid toeneemt.
Het kan economisch nóg beter
Meer welvaartswinst zou behaald kunnen worden door één uniform btw-tarief te introduceren. Een vaak genoemde reden om het lage btw-tarief te behouden is dat het de belastingdruk van lage inkomensgroepen vermindert. Om lage inkomens te ontzien is het lage btw-tarief echter een duur en ondoelmatig instrument, zo blijkt uit een btw-studie van het CPB. Als de overheid lage inkomens echt wil ontzien is het efficiënter om het lage btw-tarief af te schaffen en met dit geld lage inkomens te ontlasten door inkomenspolitiek, bijvoorbeeld via gerichte lagere inkomstenbelastingen of via sociale uitkeringen.