Westland scoort goed omdat de gemeente consequent toetst op verdringing van bestaande banen bij het bieden van werk aan mensen met een uitkering. Het is daarmee – helaas – een uitzondering: meer dan de helft van de gemeenten toetst dit ondanks hun wettelijke plicht niet of onvoldoende.
‘Werk hoort betaald te worden’
In veel gemeenten worden uitkeringsgerechtigden gedwongen te werken zonder loon. Ruud Kuin, vicevoorzitter van de FNV: ‘Werk hoort gewoon betaald te worden volgens de cao. Werken zonder loon is niet alleen respectloos naar de uitkeringsgerechtigden, het maakt werknemers ook concurrenten van elkaar, waardoor de prijs van arbeid verder onder druk komt te staan.’
Een aantal gemeenten is al bezig om werken zonder loon uit te bannen, zoals Smallingerland, Ouder-Amstel, Oss, Nijmegen en Amersfoort. Den Haag, Midden-Delfland en Westland tekenden bovendien het verdringingsprotocol van de FNV.
Voor veel gemeenten is het re-integratiebudget niet voldoende om mensen naar werk te begeleiden. Landelijk is hier al jaren fors op bezuinigd. Bijna 75% heeft slechte ervaringen met de verplichte tegenpresentatie. Ruud Kuin: ‘Voor deze kwetsbare groep gaat het goed mis. Niet de werklozen moeten aangepakt worden maar de werkloosheid.’ De FNV is fel tegenstander van de tegenprestatie. Kuin: ‘Er is betaald werk of vrijwilligerswerk. Een tussenvorm bestaat niet. Er moet worden geïnvesteerd in echte banen.’
Grotere verschillen tussen gemeenten
Door de decentralisatie nemen de verschillen tussen gemeenten toe en daarmee de rechtsongelijkheid. Het duidelijkst blijkt dit bij de individuele inkomenstoeslag voor mensen met een langdurig laag inkomen. De gemeente Enschede bijvoorbeeld verstrekt pas na 60 maanden een toeslag van 162 euro. In Rotterdam kunnen minima na een jaar een toeslag krijgen van 1137 euro. En Amsterdam werkt met VVV-bonnen van 30 euro per gezinslid na 12 maanden deelname aan een schuldhulptraject. Ook de studietoeslag voor jongeren met een arbeidshandicap varieert enorm: van 100 euro in Goirle tot 4.574 euro in Geldrop-Mierlo.
In totaal hebben 144 gemeenten deelgenomen aan de Lokale Monitor. Hieronder zijn alle grote steden (300.000 inwoners of meer)
* Maastricht en omliggende gemeenten omvat behalve Maastricht ook Eijsden-Margraten, Gulpen-Wittem, Valkenburg aan de Geul, Vaals en Meerssen