Aanleiding voor het onderzoek is de oorlog in Oekraïne en de belangrijke strategische rol die het internet daar in lijkt te spelen. Het onderzoek werd deze maand online uitgevoerd onder een representatieve steekproef van Nederlanders van 18 jaar en ouder.
Cyberoorlog
Rondom de oorlog in Oekraïne worden op meerdere manieren digitale middelen ingezet. Westerse landen hebben Rusland onder andere geweerd van verschillende online platforms en uit het betalingssysteem SWIFT. Driekwart van de Nederlanders vindt het een goede zaak dat westerse landen digitale middelen gebruiken om pressie uit te oefenen op Rusland. Tegelijkertijd geeft 56% aan bang te zijn dat er in de nabije toekomst een ware cyberoorlog gaat plaatsvinden, waarbij bijvoorbeeld cruciale systemen gesaboteerd worden of het internet volledig afgesneden.
In de huidige tijd zijn we erg afhankelijk van het internet en digitale systemen. Men merkt op: “Alles is tegenwoordig gekoppeld aan het internet: ziekenhuizen, energiecentrales, banken, Schiphol en de haven van Rotterdam.” “Het is droevig gesteld met de digitale beveiliging, voor je het weet zet Rusland hier alle verkeerslichten op groen of de sluizen open”, vult een andere respondent aan. Ook de angst voor een reactie op sancties speelt voor sommigen een rol: “Ze zullen als wraak daarop acteren, en dan dragen wij allemaal de gevolgen.”
Veiligheid belangrijker dan privacy
Een zeer ruime meerderheid van de Nederlanders, 72%, vindt dan ook dat de overheid meer zou moeten investeren in onze online veiligheid. 52% geeft aan dat Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten online alles moeten kunnen doen om ons te beschermen, óók als dat ten koste gaat van de eigen online privacy. Slechts 15% geeft aan het daar oneens mee te zijn.
Een rol daarbij speelt desinformatie en een gebrek aan vertrouwen in overheidsinstellingen. “Er gebeuren dingen waar wij niets van weten, veel informatie die we mogen horen klopt niet en ik heb daarom weinig vertrouwen in overheden”, licht een respondent toe. Een meerderheid echter vindt de eigen online privacy dus minder belangrijk dan veiligheid, soms ook juist door desinformatie online: “Rusland heeft al eerder verkiezingen beïnvloed door onwaarheden te verspreiden. Straks zetten ze ook digitale middelen in om de rest van Europa te veroveren, stukje bij beetje.” Een ander licht toe: “Hacken en desinformatie raakt mij niet persoonlijk, maar kan wel het land of de wereld als geheel ontwrichten. Sommige dingen zijn belangrijker dan privacy.”
Ouderen vaker bang dan jongeren
Uit het onderzoek blijkt ook dat ouderen vaker bang zijn voor cyberdreiging dan jongeren. Ruim 9 op de 10 Nederlanders van 60 jaar en ouder maakt zich zorgen over digitale activiteiten van buitenlandse geheime diensten, tegenover 7 op de 10 onder Nederlanders van 18 tot en met 39 jaar. 46% van deze ouderen zegt zich zelfs gróte zorgen te maken, tegenover 21% onder de jongere groep. Ook is 69% van de ouderen bang voor het uitbreken van een cyberoorlog, tegenover 47% van de jongeren. Ouderen zijn dan ook vaker bereid hun online privacy in te leveren, zodat Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten alles kunnen doen om ons te beschermen: 64% tegenover 44%.
De angst komt bijvoorbeeld omdat “we digitaal hoogstaand zijn in Nederland, en daarmee een potentieel doelwit voor Rusland”. Vaak is ook onzekerheid een belangrijke factor, zo illustreert deze respondent: “Ik maak me vooral zorgen over zaken die ik niet weet. Er is veel gaande, maar ik heb geen idee van wat. Het is ongrijpbaar.”