Met deze nieuwe techniek worden de stamcellen van de speekselklier vermeden, zo schrijven onderzoekers Peter van Luijk en Robert Coppes van het Universitair Medisch Centrum Groningen in een artikel dat vrijdag in Science Translational Medicine verschijnt. Met het onderzoek kan de kwaliteit van leven van patiënten verbeteren.
Gevoelig gebied
‘Met nieuwe bestralingstechnieken, zoals protonentherapie, kunnen we preciezer bestralen en zelfs een gedeelte van een orgaan bestralen. Daarom wilden we uitzoeken welk gedeelte we wel en niet moeten bestralen,‘ legt Coppes, hoogleraar bij de afdelingen Radiotherapie en Celbiologie van het Universitair Medisch Centrum Groningen, uit. ‘We vonden een heel gevoelig gebiedje in de speekselklier: als je dat bestraalt, is er veel meer schade aan de speekselklier dan bij bestraling van andere plekken.’
Stamceltherapie
Parallel met dit onderzoek was de groep ook bezig met stamcelonderzoek. ‘We proberen een stamceltherapie te ontwikkelen, zodat stamcellen de schade aan de klier na bestraling kunnen herstellen.’ Tot hun grote verrassing bleken die stamcellen precies in het deel van de speekselklier te zitten dat zo gevoelig is voor bestraling. Dat gebiedje vonden ze in muizen, ratten en mensen. Vervolgens bestudeerde Van Luijk, de biofysicus van de groep, CT-scans van patiënten die gebruikt zijn om de bestraling te plannen. Het bleek dat bestraling van het gebied waar de stamcellen zitten, de kans op het krijgen van een droge mond vergrootte.
Nieuw behandelplan
Op basis van deze resultaten ontwikkelde Van Luijk een plan om zo te bestralen dat het gevoelige plekje van de speekselklier zoveel mogelijk ontzien wordt. Inmiddels is een dubbelblind gerandomiseerd onderzoek onder patiënten gestart, waarbij deze manier van bestralen wordt vergeleken met de traditionele manier. ‘We hopen dat deze methode standaard wordt opgenomen in het behandelplan om het gevoelige gebiedje in de speekselklier te ontwijken. Dat is weliswaar niet altijd mogelijk, maar het aantal patiënten dat een droge mond krijgt kan wel afnemen. Wellicht kan dit in de toekomst nog beter met protontherapie.’