Rode Lijst van bedreigde soorten bestaat vijftig jaar

De IUCN Rode Lijst toont welke planten en dieren met uitsterven worden bedreigd en geeft informatie over hun verspreiding, leefgebied en bedreigingen. “Om de natuur te kunnen beschermen, moeten we weten hoe het met planten en dieren gaat”, zegt Henk Simons, biodiversiteitsexpert bij IUCN NL. “De Rode Lijst is hiervoor wereldwijd de meest gebruikte en meest uitgebreide informatiebron.” Onder andere overheidsinstanties, natuurorganisaties en dierentuinen gebruiken de lijst, die voor iedereen toegankelijk is.

Naar 160.000 soorten
Nog lang niet alle soorten planten en dieren ter wereld zijn onderzocht. Op dit moment zijn er in totaal 1,9 miljoen soorten bekend. Daarvan zijn 71.576 opgenomen in de IUCN Rode Lijst. “We weten veel over zoogdieren, vogels, amfibieën, naaldbomen en koralen ”, aldus Simons. Kennis over schimmels en planten blijft daarentegen achter, hoewel die soorten vaak van enorm belang zijn voor de mens, bijvoorbeeld omdat zij grondstoffen voor medicijnen bevatten. Simons: “Om daarvan gebruik te kunnen maken moeten we wel weten waar ze voorkomen en met welke bedreigingen die soorten worden geconfronteerd. Alleen dan kunnen we gerichte actie ondernemen om die risico’s af te wentelen.” IUCN wil het aantal soorten op de Rode Lijst daarom sterk uitbreiden naar 160.000 in 2020.

Toedoen van de mens
Van alle soorten op de Rode Lijst wordt bijna een derde bedreigd. Dit komt vooral door toedoen van de mens. Verlies van leefgebied, bijvoorbeeld door boskap of het droogleggen van moerassen, is de grootste oorzaak van het uitsterven van soorten. Andere factoren die hieraan bijdragen zijn illegale jacht en handel, invasieve soorten, vervuiling en klimaatverandering. Zo dreigt in de komende tien jaar een vijfde van alle Afrikaanse olifanten het slachtoffer te worden van stroperij.

Actieve bescherming
De Rode Lijst stimuleert tot actie om soorten te beschermen. Zo is in 2002 de otter geherintroduceerd in Nederland, nadat deze als zeer ernstig bedreigd te boek stond. Eerder dit jaar werd het dier gesignaleerd in de Nieuwkoopse Plassen, een gebied van Natuurmonumenten. Als roofdier staat de otter aan de top van de voedselpiramide en zijn aanwezigheid zegt veel over de kwaliteit van de natuur en het water. Boswachter Martijn van Schie van Natuurmonumenten: “Het zou fantastisch zijn als het lukt om de otter, bijna veertig jaar nadat hij uitstierf in het Groene Hart, weer een toekomst te geven. Het allerbelangrijkste daarbij is dat de gevaarlijkste wegknelpunten beveiligd worden met tunneltjes, want het verkeer is doodsoorzaak nummer één voor de otter in ons land.”