Familieleden met dit genetische defect hebben slecht ontwikkelde bloedvaten in de ogen, waardoor het netvlies gedeeltelijk kan loslaten en milde tot ernstige visuele beperkingen ontstaan. De onderzoekers hebben hun ontdekking online gepubliceerd in the Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS).
Onderzoekers van het UMC St Radboud hebben de afgelopen jaren diverse genetische foutjes gevonden die leiden tot een oogziekte. "Bij een van de families wilde die zoektocht niet zo vlotten", zegt hoogleraar ooggenetica Frans Cremers. Totdat hij met zijn onderzoeksgroep en geneticus Rob Collin de nieuwste technieken op het probleem losliet. Cremers: "Bij alle patienten in de familie brachten we eerst de stukken DNA in kaart gebracht die bij iedereen hetzelfde zijn. In die stukken DNA moet het gen zitten met het defect. Vervolgens hebben we alle genen van twee patienten met exoomsequencing gedetailleerd in kaart gebracht. Toen we beide technieken combineerden, leverde dat uiteindelijk zes kandidaten op. Van die zes had het ZNF408 gen de beste papieren. Dit gen zijn we verder gaan onderzoeken."
Lekkende vaten
Collin: "ZNF408 is een transcriptiefactor, een genetische regisseur die een aantal andere genen aanstuurt en op die manier de aanmaak van een aantal andere eiwitten regelt. Transcriptiefactoren spelen een belangrijke rol in het functioneren van de cel. We waren dus heel benieuwd wat ZNF408 precies doet en wat er misgaat als er een klein foutje in zit. En hoe het foutje tot deze oogziekte leidt." De oogziekte in de Nederlandse familie ontstaat doordat bij de patienten (een deel van) het netvlies soms loslaat. Dit loslaten wordt veroorzaakt door niet goed aangelegde en lekkende bloedvaten die in het netvlies liggen.
Cremers: "Bij deze patienten zijn de bloedvaten maar in tweederde van het oog aangelegd, daarna stopt het. Daar hebben ze niet of nauwelijks last van omdat de aanleg van de bloedvaten niet is verstoord in het deel van het netvlies waarmee we hoofdzakelijk zien. Het zijn vooral de lekkages die schade veroorzaken, doordat een deel van het netvlies hierdoor losraakt. Afhankelijk van de grootte leidt dat tot gezichtsverlies of soms zelfs complete blindheid. Als je weet dat een patient de ziekte heeft, kun je door regelmatige controle en snel ingrijpen bij dreigende netvliesloslating veel schade voorkomen."