'Dit betekent dat het project is voorgeselecteerd als een van de projecten die mogelijk in aanmerking komen voor NWO-financiering voor grootschalige wetenschappelijke faciliteiten', aldus SRON.
Athena
Door deze selectie mag SRON nu een aanvraag doen om de Nederlandse cruciale bijdrage aan de röntgentelescoop financieel veilig te stellen. Als dat lukt, krijgen Nederlandse astrofysici ook kostbare waarnemingstijd met Athena, de eerstvolgende grote röntgenmissie van de European Space Agency (ESA). Ook voor de Nederlandse industrie zijn er belangen. Zo ontwikkelen cosine BV en Micronit bijvoorbeeld in samenspraak met SRON de uiterst scherpe röntgenlens voor deze missie.
ESA verkoos in 2014 - na een sterke competitie met andere voorstellen voor ruimtemissies – röntgentelescoop Athena tot haar tweede grote missie (L2) in het Cosmic Vision programma voor het Europese ruimteonderzoek.
(http://sci.esa.int/cosmic-vision/46510-cosmic-vision)
Meer dan 10 miljoen graden Celsius
Vanaf 2028 gaat Athena het hete en extreem energieke universum, dat zich in röntgenstraling beter laat bestuderen, tenminste vijf jaar lang waarnemen. De ruimtetelescoop gaat spectaculaire astrofysische fenomenen bestuderen bij zwarte gaten en neutronensterren. Bovendien zal Athena voor het eerst de precieze samenstelling in kaart brengen van de hete materie van meer dan 10 miljoen graden Celsius in clusters van Melkwegstelsels.
Daarmee beantwoordt de ruimtetelescoop twee grote wetenschappelijke vragen: Hoe en waarom klontert gewone materie samen in clusters van Melkwegstelsels die wij tegenwoordig kunnen waarnemen? En hoe groeien zwarte gaten en beïnvloeden zij hun omgeving?
SRON is een van de leidende instituten voor de ontwikkeling van de X-ray Integral Field Unit (X-IFU) voor Athena. X-IFU wordt een camera annex spectrograaf die gekoeld wordt tot minder dan een graad Kelvin (nog kouder dan 272 graden Celsius onder nul).
Spectograaf
De spectrograaf levert een kleurspectrum voor elke pixel in het verkregen beeld. Dat legt de eigenschappen bloot van gas van maar liefst 10 miljoen graden Kelvin. Precieze energiebepalingen van röntgenlicht door Athena geven informatie prijs over de hoeveelheden en de beweging van gassen die bij zwarte gaten de ruimte in worden geblazen.
2 miljard euro
De totale investering voor de Athena missie is in totaal bijna 2 miljard Euro. De beoogde totale Nederlandse bijdrage is 50 miljoen Euro, waarvan een belangrijk deel door SRON gedragen wordt. Een aanzienlijke bijdrage vanuit de roadmap is noodzakelijk, wil Nederland een leidende rol spelen in de realisatie en het latere wetenschappelijke gebruik van de telescoop.
Daarnaast speelt de Nederlandse industrie ook een grote rol bij de ontwikkeling, en zal ESA aanzienlijk in de Nederlandse kennisindustrie investeren voor de realisatie van de spiegel van deze missie.